افراد مبتلا به دیابت، با استفاده از جت اینجکتور می‌توانند بدون استفاده از سوزن، انسولین تزریق کنند. اما استقاده از آن پیچیده است که در ادامه به معرفی این دستگاه، چگونگی کار و اثرات جانبی آن می‌پردازیم.
اجزای جت اینجکتور
این دستگاه سه بخش اصلی دارد:
- دستگاه؛ شبیه یک قلم است و بخش‌های مختلف آن در شکل مشخص شده است.
- نازل تزریق یکبار مصرف (دهانه کوچک سر دستگاه که خروج انسولین را کنترل می‌کند)
- رابط ویال انسولین یکبار مصرف (اتصال دهنده‌ای که باعث میشود انسولین از ویال بدون استفاده از سوزن خارج شود)
بخش‌های مختلف دستگاه جت اینجکتور
نحوه عملکرد دستگاه
مخزن دستگاه جت اینجکتور با قرار دادن ویال انسولین و رابط آن پر میشود. در ادامه، پس از تنظیم دوز انسولین مورد نیاز، دستگاه برای تزریق آماده میشود و روی پوست قرار می‌گیرد. نواحی مناسب برای تزریق معمولاً شکم، قسمت جلو و بیرونی ران و ناحیه بالا و بیرونی باسن هستند که ضخامت بافت چربی مناسبی دارند. با فشار دکمه تزریق، جریان پرفشار انسولین از منفذ باریک انتهای نازل خارج میشود، از لایه بیرونی پوست عبور می‌کند و با گذر از لایه‌های زیرین پوست وارد جریان خون خواهد شد.
مقدار یا دوز انسولین در تزریق با جت اینجکتور نسبت به تزریق با سوزن (سرنگ یا قلم) ممکن است متفاوت باشد، چرا که انسولین با فشار ایجاد شده در ناحیه وسیع‌تری از زیر پوست پخش میشود (شکل ۲)، درنتیجه پیش از استفاده آن باید حتماً با پزشک مشورت شود.
مقایسه تزریق انسولین با سوزن (سرنگ یا قلم) و جت اینجکتور
در جت اینجکتورها از یک فنر فشرده و یا کارتریج گاز فشرده شده جهت ایجاد فشار مورد نیاز برای خروج انسولین و عبور آن از پوست استفاده میشود. ازآن جایی که فنرهای فشرده کوچک، بادوام، سبک و ارزان هستند، استفاده از آنها رایج تر است. کارتریج‌های گاز فشرده معمولاً حاوی نیتروژن یا دی‌اکسید کربن هستند که فشار بیشتری نسبت به فنرهای فشرده ایجاد می‌کنند، اما به علت وزن و هزینه زیادی که هر چند وقت یکبار باید عوض شوند، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اثرات جانبی
استفاده از این دستگاه می‌تواند اثرات جانبی به همراه داشته باشد، درنتیجه پیش از استفاده حتماً با پزشک خود مشورت نمایید و با استفاده صحیح و مراقبت مناسب از دستگاه می‌توان این موارد را کاهش داد.
تزریق دوز نادرست
بیشترین خطردر مورد استفاده از جت اینجکتورهای انسولین، تزریق مقدار اشتباه دارو است. اگر انسولین را به درستی تزریق نکنیم، ممکن است مقداری از آن روی سطح پوست باقی بماند و بنابراین به جریان خون نمی‌رسد، درنتیجه انسولین کافی برای کنترل قند خون در محدوده هدف تزریق نشده است.
عدم مراقبت صحیح از دستگاه ممکن است باعث تزریق دوز اشتباه انسولین شود. پس، از عملکرد درست دستگاه مطمئن شوید و در زمان استفاده از آن قند خون خود را اندازه‌گیری کنید تا درصورت مشاهده قند بالا بتوانید به خوبی آن را مدیریت نمایید.
آسیب پوست یا درد
در جت اینجکتور از سوزن استفاده نمی‌شود انسولین با فشار از پوست عبور می‌کند، درنتیجه احتمال آسیب به پوست وجود دارد. در محل تزریق ممکن است خونریزی و کبودی کمی ایجاد شود و در افراد احساس حتی می‌تواند آسیب بیشتری به پوست بزند.
عفونت
اگر از دستگاه به خوبی مراقبت نکنید، خطر عفونت وجود دارد. درنتیجه باید به طور مرتب آن را ضدعفونی نمایید، در غیر این صورت ممکن است باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها بر روی آن رشد کنند و به هنگام تزریق انسولین، همراه با آن از پوست عبور کنند. نحوه استریل کردن جت اینجکتورها معمولاً در دستورالعمل استفاده از آنها نوشته شده است، همچنین می‌توانید در این زمینه با پزشک خود نیز مشورت نمایید.
عدم کارآرایی دستگاه
این دستگاه‌های بدون سوزن عملکرد پیچیده‌ای دارند و اگر به درستی از آنها نگهداری نشود، ممکن است به علت جمع شدن هوا و سایر مشکلات فنی، کار نکنند. وجود حباب‌های هوا در دستگاه مانع از خروج کافی انسولین میشود.
برای خارج کردن هوا از جت اینجکتور، کارتریج و آداپتور یا رابط انسولین را از دستگاه اصلی جدا کنید. در مرحله بعد، با نوک انگشت به نازل ضربه بزنید تا هوا به قسمت بالا و خارج از دهانه دستگاه هدایت شود.
برای جلوگیری از جمع شدن هوا، اطمینان حاصل کنید که قبل از ورود انسولین به داخل دستگاه، تمام قطعات آن به درستی قرار گرفته باشند و دستگاه را هنگام قرار دادن انسولین در آن به طور صحیح نگه‌دارید.